Katarakt ameliyatı için belirli bir yaş sınırı yoktur. Her yaşta, hatta bebeklerde bile katarakt gelişebilir ve tedavi edilmesi gerekebilir. Ameliyatın zamanlaması, kataraktın görme üzerindeki etkisine bağlıdır. Görme kalitesinde azalma günlük yaşam aktivitelerini etkiliyorsa ameliyat düşünülmelidir. 

Bu yazıda kataraktın ne olduğu, kimlerde görüldüğü, genç yaşta katarakt oluşumunun nedenleri, katarakt ameliyatı lazer gerektiren durumlar ve yaşlı bireylerde ameliyatın riskleri gibi konuları ele aldık. 

Hangi Durumlarda Katarakt Ameliyatı Yapılır?

Katarakt ameliyatı, göz merceğinin saydamlığını yitirerek görme kalitesini düşürdüğü durumlarda uygulanır. 

Aşağıdaki durumlarda katarakt ameliyatı düşünülmelidir:

• Görme Kalitesinin Azalması: Görme düzeyi %...'in altına düştüğünde demek doğru değil , hasta görme kalitesindeki düşüşten rahatsızlık duyduğunda ameliyat önerilir.Katarakt yavaş yavaş geliştiği için hasta görme düzeyi %100 bile olsa görme kalitesi çok düşmüş olabilir.

• Günlük Aktivitelerde Zorluk: Okuma, televizyon izleme veya araç kullanma gibi günlük faaliyetlerde zorluk yaşanıyorsa ameliyat düşünülmelidir.

• Diğer Göz Hastalıklarıyla Birlikte: Katarakt, şeker hastalığına bağlı göz problemleri veya göz tansiyonu gibi diğer göz hastalıklarıyla birleştiğinde erken ameliyat gerekebilir.

• Gözlükle Düzeltilemeyen Görme Bozukluğu: Gözlük kullanımına rağmen bulanık görme devam ediyorsa ameliyat düşünülmelidir.

Katarakt Ameliyatı Kimlere Yapılmaz?

Katarakt ameliyatı, genellikle görme kalitesini artırmak amacıyla güvenle uygulanabilen bir prosedürdür. Ancak bazı durumlarda ameliyatın ertelenmesi veya yapılmaması gerekebilir:

• İleri Evre Göz Hastalıkları: Glokom, retina yırtıkları veya makula dejenerasyonu gibi ileri düzeydeki göz hastalıkları olan bireylerde doktorun değerlendirmesi sonucunda ameliyat ertelenebilir.

• Aktif Göz Enfeksiyonları: Gözde aktif bir enfeksiyon mevcut ise önce enfeksiyonun tedavi edilmesi gerekir.

• Genel Sağlık Sorunları: Kontrolsüz diyabet, şiddetli kalp-damar hastalıkları veya solunum problemleri gibi ciddi sağlık sorunları olan bireylerde ameliyat riskli olabilir. 

• Sırt Üstü Yatamama: Kalp yetmezliği veya kamburluk gibi nedenlerle sırt üstü yatamayan hastalarda ameliyat teknik olarak zor veya imkansız olabilir.

• Demans (Bunama): Demanslı hastalar ameliyat sırasında hareketsiz kalmakta zorlanabilirler. Bu durumda genel anestezi gerekebilir.

Her hasta, bireysel sağlık durumu ve göz hastalıkları açısından değerlendirilmelidir. Ameliyat kararı, detaylı bir göz muayenesi ve genel sağlık değerlendirmesi sonrasında verilmelidir.

Katarakt Ameliyatı Nasıl Yapılıyor? 

Katarakt ameliyatında FAKO yöntemi, halk tabiriyle “lazerli katarakt tedavisi” adı verilen dikişsiz ameliyat tekniği kullanılır. Ameliyat sırasında bulanıklaşmış (saydamlığını kaybetmiş) doğal mercek çıkarılır ve yerine yapay bir mercek yerleştirilir. 

Bu işlem genellikle topikal (damla) anestezi altında gerçekleştirilir ve yaklaşık 5-10 dakikasürer.

Katarakt Ameliyatı Olunmazsa Ne Olur? 

Katarakt ameliyatı olunmadığında oluşabilecek riskler ve yaşam kalitesine etkileri aşağıdaki gibidir:

• Görme Kaybı ve Körlük Riski: Katarakt tedavi edilmediğinde, göz merceği giderek bulanıklaşır ve sonuçta tam körlüğe yol açabilir.

• Günlük Aktivitelerde Zorluk: Okuma, yazma, televizyon izleme ve araç kullanma gibi temel aktiviteler zorlaşır.

• Gözde İltihaplanma ve Enfeksiyon: Katarakt ilerledikçe gözde iltihaplanma riski artabilir, bu da enfeksiyonlara ve ciddi görme kayıplarına yol açabilir.

• Çift Görme ve Işığa Duyarlılık: Katarakt ilerledikçe ışığa karşı aşırı hassasiyet, parlama ve çift görme gibi semptomlar şiddetlenebilir.

• Zihinsel ve Psikolojik Etkiler: Görme kaybı, bireyde depresyon, anksiyete ve sosyal izolasyon gibi psikolojik problemlere neden olabilir.

• Denge ve Düşme Riski: Yaşlı bireylerde katarakt nedeniyle azalan görme, denge sorunlarına yol açarak düşme ve yaralanma riskini artırabilir.

• Yaşam Kalitesinin Düşmesi: Günlük yaşamda bağımsız hareket edememek, kişinin genel yaşam kalitesini olumsuz etkiler.

Katarakt Ameliyatı Gecikirse Ne Olur? 

Katarakt ameliyatının geciktirilmesi sadece görme kaybına değil, aynı zamanda göz sağlığı, günlük yaşam, psikolojik durum ve genel sağlık üzerinde birçok olumsuz etkiye yol açabilir.

Katarakt ameliyatının gecikmesi durumunda karşılaşılabilecek olumsuzluklar:

• Ameliyatın Zorlaşması: Katarakt ameliyatı ertelendiğinde, cerrahi müdahale daha karmaşık hale gelir ve başarılı bir operasyon şansı düşebilir.

• Cerrahi Zorluk ve Komplikasyon Riski: İleri evre kataraktlarda mercek sertleşir ve kalınlaşır, bu da ameliyatı daha karmaşık hale getirerek iyileşme sürecini uzatabilir.

• Glokom (Göz Tansiyonu) Riski: Katarakt ilerledikçe göz içi basıncı artabilir, bu da glokom gelişme riskini yükseltir ve göz ağrılarına neden olabilir.

• Beyin Fonksiyonlarında Zayıflama ve Demans Riski: Görme kaybı nedeniyle beyne iletilen görsel veriler azalır, bu durum bilişsel gerileme ve demans riskini artırabilir. 

Yaşlılarda Katarakt Ameliyatı Riskleri Nelerdir?

Yaşlı bireylerde katarakt ameliyatı genellikle güvenli ve etkili bir yöntemdir. Ancak ileri yaşa bağlı bazı riskler ve zorluklar söz konusu olabilir:

• Kataraktın Sertleşmesi: Kataraktın ilerlemesiyle mercek sertleşir, bu da ameliyatı teknik olarak zorlaştırabilir ve komplikasyon riskini artırabilir.

• Sırt Üstü Yatmada Zorluk: Kalp yetmezliği veya kamburluk gibi durumlar nedeniyle bazı yaşlı hastalar ameliyat sırasında sırt üstü yatmakta güçlük çekebilirler, bu da cerrahi süreci etkileyebilir.

• Kornea Ödemi Riski: Yaşla birlikte kornea endotel hücre sayısı azalır, bu da ameliyat sırasında korneada ödem oluşma riskini artırabilir.

• Enfeksiyon Riski: Ameliyat sonrası enfeksiyon riski mevcuttur; bu risk, sterilizasyon protokollerine uyularak ve uygun antibiyotik kullanımıyla minimize edilebilir.

• Diğer Göz Hastalıkları: Glokom veya retina problemleri gibi ek göz hastalıkları ameliyatın riskini ve zorluk derecesini artırabilir.

Bu riskler nedeniyle kataraktın erken evrede tespiti ve tedavisi önemlidir. Erken müdahale ameliyatın başarısını artırır ve iyileşme sürecini kısaltır.

Ameliyat Sonrası Katarakt Tekrarlar Mı?

Hayır, katarakt ameliyatı sonrası doğal göz merceği alındığı için kataraktın aynen tekrarlaması mümkün değildir.

Ancak bazı hastalarda sekonder katarakt (ikincil katarakt) adı verilen bir durum gelişebilir. Sekonder katarakt, YAG Lazer Kapsülotomi adı verilen basit ve ağrısız bir lazer işlemiyle tedavi edilir. Sadece 5-10 dakika süren bu işlem sayesinde bulanıklaşan zar açılarak hastanın görmesi yeniden netleşir. Riskin azaltılması için ameliyat sırasında kaliteli yapay lenslerin kullanılması ve düzenli göz kontrollerinin aksatılmaması önerilir.

Katarakt Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Katarakt ameliyatı sonrasında iyileşme sürecini hızlandırmak ve olası komplikasyonları önlemek için aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

• Göz Hijyeni: Ameliyat sonrası ilk 15 gün boyunca gözünüzü temiz tutun, ovuşturmayın ve kaşımayın. Gözünüzü silerken bastırmadan, alt göz kapağınıza dokunmadan, tek kullanımlık yumuşak kağıt mendil ile silin.

• Banyo ve Duş: Ameliyattan iki gün sonra gözünüze şampuan, sabun ve su kaçırmamaya özen göstererek duş alabilirsiniz. İlk bir hafta boyunca göze su kaçırmayacak şekilde banyo yapmanız önerilir.

• Uyuma Pozisyonu: Ameliyatlı gözün bulunduğu tarafa yatmamaya özen gösterin. 

• Fiziksel Aktiviteler: Birinci günden itibaren hafif sporsal faaliyetlere başlanabilir.

• Göz Damlası Kullanımı: Doktorunuzun önerdiği damlaları düzenli ve doğru şekilde kullanın. Damlaları kullanmadan önce ellerinizi su ve sabunla yıkayın.

• Gözlük Kullanımı: Ameliyat sonrası gözlük numaralarınız değişebilir. Eski gözlüklerinizi koruma amaçlı takabilirsiniz. Gözlük muayeneniz ortalama 4 haftasonra yapılacaktır.

• Kontrol Muayeneleri: Ameliyat sonrası ilk gün, 1. hafta ve 5. haftada kontrolleriniz yapılacaktır. Doktorunuzun belirlediği kontrol takvimine uymaya özen gösterin.

Sıkça Sorulan Sorular

Katarakt ameliyatı hakkında en çok merak edilen soruları sizin için yanıtladık.

Katarakt yüzde kaç olursa ameliyat olunur?

Katarakt ameliyatıyla artık uzak ve yakından kurtulmak da mümkün olduğu için anotomikolarak doktorunuz teşhis koyuyor ve hastada hafif de olsa görme azalması varsa ameliyat olabilir.

80 yaşında katarakt ameliyatı olur mu?

Evet, 80 yaş katarakt ameliyatı genellikle güvenli bir prosedürdür. Ancak bu yaş grubunda sertleşme ihtimali daha yüksektir ve ek sağlık sorunları nedeniyle özel dikkat gerektirir.

90 yaşında katarakt ameliyatı olup olamayacağını merak eden hastalar için de durum benzerdir. Yaş, tek başına ameliyat için bir engel değildir.

Yaşlılarda katarakt ameliyatı ne kadar sürer? 

Katarakt ameliyatı 5 ila 10 dakika arasında süren kısa bir işlemdir. 

Yaşlı hastalarda da bu süre genellikle aynıdır; ancak kataraktın sertliği veya ek göz problemlerinin varlığı gibi faktörler ameliyat süresini etkileyebilir.

Yaşlılarda katarakt ameliyatı kaç günde iyileşir? 

Yaşlılarda katarakt ameliyatı sonrası tam iyileşme süresi genellikle 4 ila 6 hafta arasında değişir. İlk birkaç gün içinde bulanık görme düzelmeye başlarken bir haftanın sonunda görme büyük ölçüde netleşir. 

Ancak tam iyileşme ve en iyi görme seviyesine ulaşma süreci bireysel faktörlere bağlı olarak uzayabilir.

Katarakt ameliyatı riskli mi?

Hayır, deneyimli cerrahlar tarafından yapıldığında katarakt ameliyatının risk oranı oldukça düşüktür. Ancak her cerrahi işlem gibi bazı riskler taşır.

Katarakt ameliyatında kör olma riski var mı? 

Evet, katarakt ameliyatında kör olma riski vardır; ancak bu risk son derece düşüktür.Ameliyat sonrası enfeksiyon gelişme riski on binde bir ile beş arasında değişir. 

Göz tansiyonu olan katarakt ameliyatı olabilir mi? 

Evet, göz tansiyonu (glokom) olan hastalar katarakt ameliyatı olabilirler. 

Hatta kataraktın varlığı glokom hastalarında görme kalitesini daha da düşürebileceğinden ameliyatın erken dönemde yapılması önerilir. Katarakt ameliyatı sonrasında bazı hastalarda göz içi basıncında düşüş gözlemlenebilir, bu da glokom tedavisini olumlu yönde etkileyebilir. 

Sarı nokta hastalığında katarakt ameliyatı yapılır mı?

Evet, sarı nokta hastalığı varlığında katarakt ameliyatı yapılabilir. 

Bilimsel çalışmalar katarakt ameliyatının sarı nokta hastalığını ilerletici bir faktör olmadığını göstermektedir. Hatta görüntünün sarı noktaya ulaşabilmesi için kataraktın alınması önemlidir.